De Nederlandsche Bank (DNB) draait flink verlies, oplopend tot mogelijk 11 miljard euro. Belangrijkste oorzaak is de snel stijgende rente, die kost de centrale bank heel veel geld. De verwachting is dat DNB pas in 2028 weer zwarte cijfers zal schrijven.
Gisteren presenteerde Klaas Knot het DNB Jaarverslag 2022. Hij blikte terug op het vorige jaar en keek vooruit op de economische uitdagingen die ons staan te wachten. “De onzekerheid is nog steeds groot. En het beste wat je als centrale bank bij onzekerheid kunt doen, is koers houden. En dat is dan ook de titel van het jaarverslag.”
Dit gaat de overheid 10 miljard kosten
De afgelopen jaren ontving het ministerie van Financiën jaarlijks een winstuitkering van DNB. Die bedragen wisselden van tientallen miljoenen tot honderden miljoenen per jaar. Sinds de invoering van de euro in 1999 is het gemiddelde jaarlijkse dividend aan de Staat 800 miljoen euro, aldus Olaf Sleijpen, directielid van DNB.
Over 2022 is het verlies van DNB opgelopen tot 460 miljoen euro. Volgens berekeningen zullen die verliezen aanhouden tot en met 2027. Zodra er weer winst wordt gemaakt, zal DNB nog zo’n vijf tot zes jaar nodig hebben om weer een nieuwe buffer op te bouwen, verklaart Sleijpen. Dat betekent dat de Staat zeker 12 jaar geen dividend zal ontvangen. Opgeteld is dat een verlies voor de overheid van ongeveer 10 miljard euro, zo blijkt uit een berekening van DNB.
Maar waarom maakt DNB verlies?
Om de inflatie te bestrijden heeft de Europese Centrale Bank (ECB) in korte tijd de rente fors verhoogd, van -0,5 procent naar 3 procent. DNB heeft zich heeft voorbereid op een periode van oplopende rente. „Maar dit is wel het meest ruige scenario,” zo beschreef Knot. DNB maakt verlies omdat nu een veel hogere rentevergoeding moet worden betaald aan banken die een tegoed aanhouden.
Op 20 september 2022 werd bekend dat DNB voor het eerst sinds 1932 verlies gaat maken. Men hield toen rekening met een cumulatief verlies van 9 miljard euro per jaar tussen 2023 en 2026, terwijl er in mei nog op een verlies van slechts 2,7 miljard werd gerekend. Inmiddels is de 9 miljard opgelopen naar circa 10 miljard en we hebben weinig twijfels dat dit bedrag verder zal oplopen. Ook Knot waarschuwt daarvoor:
„Ons netto financieel vermogen was 11,3 miljard euro en het kan best dat het verlies oploopt tot dat bedrag”, aldus Knot. Hij noemt de situatie ’niet ideaal’. Een centrale bank kan in principe functioneren met een negatief eigen vermogen, maar als dat te lang duurt, gaat dat ten koste van de geloofwaardigheid, zo waarschuwt hij.
Snel oplopende rentes zijn een risico voor financiële stabiliteit. En dat hebben we de afgelopen weken ook gezien. Hogere rentes zijn in de regel juist goed voor financiële instellingen. Maar het pad waarlangs de rente stijgt, kan hobbelig zijn. […] De ontwikkelingen in de VS en Zwitserland illustreren dat slecht risicobeheer financiële instellingen in de problemen brengt. En het vertrouwen in de financiële sector schaadt. Tegelijkertijd zijn de banken anno 2023 vele malen weerbaarder dan ten tijde van de financiële crisis. Er is meer, en beter kapitaal; en er is meer dan voldoende liquiditeit.
Dit laatste zin is essentieel, want is dat niet juist het probleem? Er is TEVEEL kapitaal. Er is TEVEEL geleend. En nu de rente stijgt, vormt dat een probleem voor banken en overheden.
Een belangrijke zorg komt voort uit de hoge schuldenposities die overheden en bedrijven wereldwijd gedurende en na de pandemie hebben opgebouwd. In een lage-rente-omgeving doen deze schulden niet zo veel pijn. Maar wanneer de rente-uitgaven stijgen, wat nu het geval is, kunnen overheden en bedrijven in de problemen raken. En dit kan weer een negatieve uitwerking hebben op de economie of op financiële instellingen. Zij hebben die bedrijven en overheden immers gefinancierd.
Aan de ene kant moet de rente omhoog, om de inflatie af te koelen. Aan de andere kant mag de rente niet stijgen, omdat er dan bedrijven (banken) en overheden omvallen. What to do?
0 Comments