Onafhankelijke geldautomaten (ATM’s) die niet in handen zijn van de grote banken, kunnen gebruikt worden om geld wit te wassen.
Het onderzoeksprogramma Zembla heeft in 2024 aangetoond dat deze automaten, die niet door grote banken worden beheerd, een hoog risico vormen voor witwaspraktijken. Journalisten van Zembla gingen undercover en benaderden drie van de vier Nederlandse aanbieders van deze zogenaamde “zelfvul-automaten”. Ze deden zich voor als potentiële klanten die de automaten wilden gebruiken om zwart geld wit te wassen. Hoewel de aanbieders beweerden zich aan de wet te houden, braken zij de gesprekken niet af toen witwassen ter sprake kwam, en één aanbieder gaf zelfs tips om de Belastingdienst te ontwijken. Dit wijst op een gebrek aan strikte controle en een kwetsbaarheid voor misbruik.
Daarnaast bracht Zembla, in samenwerking met Deense en Spaanse journalisten, de locaties van duizenden onafhankelijke geldautomaten in kaart. Veel van deze automaten staan op plekken met een verhoogd witwasrisico, zoals stripclubs, casino’s en coffeeshops. Ze worden vaak met contant geld gevuld door ondernemers zelf, zonder inmenging van gecertificeerde geldtransporteurs. Dit maakt het mogelijk om crimineel geld in het financiële systeem te brengen zonder dat de herkomst gemakkelijk traceerbaar is. Witwasexpert Dick Crijns, voormalig FIOD-medewerker, bevestigde dat deze automaten ideaal zijn voor de eerste fase van het witwasproces: het “plaatsen” van illegaal geld in het legale circuit.
De antifraude-afdeling van de Europese Commissie onderstreept dit gevaar. In recente witwasrapportages classificeren zij het risico van onafhankelijke geldautomaten als “zeer hoog” en bekritiseren zij het gebrek aan controle en alertheid in sommige EU-lidstaten, waaronder Nederland. Hier komt bij dat deze aanbieders niet vallen onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), waardoor er vrijwel geen wettelijk toezicht is. Het ministerie van Financiën en De Nederlandsche Bank (DNB) gaven tegenover Zembla aan dat de signalen over deze risico’s nieuw voor hen waren en dat zij in gesprek zouden gaan met de financiële sector, wat suggereert dat het probleem tot voor kort onder de radar bleef.
Hoewel er geen openbare strafzaken of harde cijfers zijn die exact aantonen hoeveel geld via deze automaten is witgewassen, tonen de bevindingen van Zembla en de Europese Commissie aan dat de infrastructuur en het gebrek aan toezicht deze automaten aantrekkelijk maken voor criminelen. Internationaal zijn er vergelijkbare zorgen: in Canada worden veel onafhankelijke automaten zelfs direct gelinkt aan criminele netwerken. In Nederland is het bewijs dus vooral circumstantial – gebaseerd op de kwetsbaarheid, de houding van aanbieders en de locaties van de automaten – maar het is sterk genoeg om serieuze alarmbellen te doen rinkelen.
0 Comments